"Zelfhulp" werd in hetzelfde jaar gepubliceerd als Darwin's "Origin of the Species", maar hiervan werden veel meer exemplaren verkocht. Samuel Smiles gaf de wereld een werk dat nog steeds inspireert met zijn verhalen over mensen die een leven hebben gevormd door zuivere wil. "Zelfhulp" heeft niet een wetenschappelijke of filosofische diepgang, maar is rudimentair in zijn ethos van persoonlijke verantwoordelijkheid.
In veel Victoriaanse huizen stond "Zelfhulp" naast de Bijbel, en het wordt nu beschouwd als een klassieke weergave van de 'Victoriaanse waarden' (ijver, zuinigheid, voortgang etc.). De ethiek komt tot leven door middel van de biografie. Smiles wist dit, en hij illustreert zijn boek met opmerkelijke mensen, velen nu vergeten. Hij noemt: Sir William Herschel (1738-1822), bouwde zijn eigen spiegeltelescoop, ontdekte Uranus en andere hemellichamen; Bernard Palissy (c.1510-1589), de arme pottenbakker schiep zijn beroemde geëmailleerde producten; Granville Sharp (1735-1813), een bediende die in zijn vrije tijd de anti-slavernij beweging begon in Groot-Brittannië.
Maar deze levens paradeerden niet voor ons zodat wij ons kunnen verwonderen, maar om een idee van de enorme waaier van mogelijke modellen voor ons eigen leven te geven. Samuel Smiles sorteert deze levens op basis van hoe zij de grote kwaliteiten als vasthoudendheid, ijver en uithoudingsvermogen verduidelijken.
Samuel Smiles geloofde dat de menselijke natuur niet zo snel verandert en daarom "Zelfhulp" nog lang geldig zou blijven. De geschiedenis heeft de neiging om niet aflatende inzet en hard werken om te zetten in grote woorden als genie. Samuel Smiles wordt als een van de grondleggers beschouwd van het nieuwe denken waarbij persoonlijke verantwoordelijkheid voor het eigen leven van doorslaggevende betekenis is.
